Hoe blijven we verliefd tot de laatste dag?
Elk sprookje eindigd met de zin “en ze leefden nog lang en gelukkig” helaas blijkt dit in de praktijk vaak minder rooskleurig, gemiddeld strandt een op drie huwelijken en gemiddeld gaat 20% tot 25% van de mensen vreemd. Moeten we ons misschien afvragen of eeuwige liefde, tot de laatste dag, wel bestaat?
Bestaat oneindige verliefdheid?
In het boek Goed Voelen vertelt Psycholoog Leon Windscheid dat er zeker zoiets als oneindige verliefdheid bestaat. Zo verteld hij dat er uit een langdurig onderzoek blijkt dat er keer op keer stellen zijn die aangeven ook na jaren nog erg verliefd op elkaar te zijn. Gevoel is uiteraard subjectief, dus om dit wetenschappelijk te onderbouwen hebben wetenschappers van de Stony Brook University een studie uitgevoerd. Hierbij schoven ze mensen die gemiddeld 20 jaar een relatie hadden en aangaven nog steeds verliefd te zijn onder een MRI-scan, waarin ze foto’s van hun geliefde te zien kregen. Wat bleek, deze foto activeerde dezelfde gebieden in de hersenen als bij mensen die net verliefd zijn. Het is dus écht mogelijk om een leven lang verliefd te zijn.
Hoe blijven we verliefd?
Het is dus niet zozeer de vraag óf verliefdheid tot de laatste dag bestaat maar eerder hoe wat dat kunnen bereiken. Volgens een studie van de Universiteit van Cambridge blijven we verliefd als we erin slagen ons te blijven ontwikkelen in een relatie, dit wordt uitgelegd aan de hand van het zelfuitbreidingsmodel. Windscheid legt het als volgt uit, stel je voor dat jij een cirkel bent waarin al je krachten, ideeën, humor, hulpbronnen, ons uiterlijk en zwaktes zich bevinden. Wanneer we verliefd worden gaan we de verbinding aan met een ander mens, die ook zijn eigen cirkel heeft. Deze twee cirkels stonden eerst op zichzelf, maar groeien nu langzaam naar elkaar toe waardoor er overlap ontstaat. Wanneer de ander zijn cirkel niet overwegend uit zwaktes bestaat, wint de andere ik er iets bij: het groeit. Dit wordt overigens ook aangetoond door de wetenschap. Voor een langlopend onderzoek kregen honderden studenten aan de Universiteit van California wekelijks de vraag “wie ben je vandaag?” Opvallend was dat de studenten deze vraag ineens anders beantwoorden dan de week daarvoor wanneer ze verliefd waren geworden. Zo gebruikten ze meer woorden om zichzelf te beschrijven, vertelden over een groter gevoel van eigenwaarde en over meer zelfeffectiviteit. Het verliefd zijn had dus letterlijk de radius van de zelf cirkel vergroot.
De wij cirkel
Oké, als we verliefd zijn ontstaat er een wij cirkel waardoor onze zelf cirkel vergroot wordt. Logisch, maar wat kunnen we verwachten als de jaren verstrijken. Naarmate de jaren verstrijken kennen we elkaar steeds beter, je weet je partners grootste angsten, waar zij blij van wordt en hoe je hem kan laten lachen. Tijdens een experiment werd dit ook duidelijk, proefpersonen die al een aantal jaar in een relatie zaten moesten uit een lijst van karaktereigenschappen kiezen of die op zichzelf, op hun partner of hun samen van toepassing waren. Een week later zagen dezelfde deelnemers de gekozen eigenschappen op een monitor voorbij flitsen waarna ze zo snel mogelijk door middel van een ík-toest’ de eigenschappen moesten toekennen die op hen van toepassing waren. Het opvallende? Over eigenschappen die ze alleen aan zichzelf hadden toegeschreven moesten ze iets langer nadenken. De conclusie van de studie was dat als we ons echt verbonden voelen met onze partner het ons meer moeite kost om de twee zelf cirkels weer van elkaar te scheiden, de focus ligt op de wij cirkel. Een hersenexperiment toonde iets soortgelijks aan, wanneer we van iemand houden voelen we letterlijk pijn mee wanneer onze partner bijvoorbeeld zijn teen stoot en dit gevoel is sterker bij verliefde mensen met een ver overlappend cirkel. Een ander onderzoek toonde aan dat als vrouwen de hand van hun echtgenoot vasthouden terwijl ze onaangename stroomschokken krijgen toegediend ze minder pijn ervaren dan wanneer ze de hand van een vreemde vasthouden. Hoe tevredener de vrouwen met hun relatie waren, des te meer pijn ze in gedachten verplaatse naar de cirkel van hun man. Windscheid stelt dat als we de gedachte toelaten dat we verliefd worden om onze zelf cirkel uit te breiden dan weten we we ook wat er voor nodig is om blijvende verliefdheid te houden.
Hoe blijven we onze ik cirkel vergroten?
We moeten er dus voor zorgen dat onze ik-cirkel vergroot blijft. In het begin is dit natuurlijk erg makkelijk, een combinatie van vrijkomende hormonen die onze gelukkig maken, het opdoen van nieuwe ervaringen en een automatisch vergrootte ik-cirkel zorgt voor verliefdheid. Met de tijd zal de wij-cirkel groeien maar er komt een punt dat dit minder snel gaat, maar zolang ons ik merkt dat het nog steeds uitbreidt blijft de verliefdheid. Het wordt dus kritiek zodra de zelf uitbreiding tot stilstand komt. Nogmaals, volgens het zelfuitbreidingsmodel blijven we alleen voor een lange tijd verliefd als we ervoor zorgen dan de twee wij cirkel zich blijft ontwikkelen. Hier kun je als stel voor zorgen door steeds weer nieuwe ervaringen op te doen. In een onderzoek moesten stellen voor 70 dagen elke week een uur iets samen doen. Voor de studie werden er twee groepen gebruikt, een deel moest bewust activiteiten doen die ze als opwindend bestempelden (naar een concert gaan, skiën, wandelen, dansen), de andere controle groep moest iets doen wat minder opwindend was (naar de kerk, naar een film kijken op de bank). Stellen die iets opwindends hadden gedaan waren na afloop meer tevreden over hun relatie.
Groei als individu
Volgens Winscheid ligt de sleutel van blijvende verliefdheid niet alleen in het vergroten van de wij-cirkel. Het is ook belangrijk dat we als individu kunnen blijven groeien, het vergroten van de ik-cirkel dus. Het maakt volgens hem niet uit hoeveel we elkaar overlappen, het ‘wij’ van verliefd zijn wordt nog altijd gevormd door twee ‘ikken’. Er moet een zekere balans zijn tussen samenhorigheid en alleen zijn. Als we apart tijd doorbrengen met onze eigen vriendenkring en eigen hobbies krijgen we ook weer nieuwe input die onze ik-cirkel vergroot. “Niets verliest sneller zijn aantrekkelijkheid als het zekere en de gewoonte. Om dat te voorkomen, moeten we erop letten dat we een mysterie voor elkaar blijven” – aldus Windscheid.
“Ze leefden nog lang en gelukkig” een zin die mij intrigeert. Het is wel duidelijk dat dit niet enkel voorkomt in sprookjes, dit is meermaals aangetoond in de wetenschap. Volgens het zelfuitbreidingsmodel kunnen we dit realiseren door te zorgen dat de wij cirkel constant blijft groeien. Onderneem activiteiten die jullie als opwindend beschouwen en doe samen constant nieuwe ervaringen op. Daarnaast moeten we er ook voor waken dat onze ik-cirkel groeit, doe ook dingen zonder je partner waarvan je groeit. Natuurlijk is verliefdheid een complex begrip wat niet enkel door een model verklaart kan worden, wel biedt het perspectief. Het vergroot de kans op eeuwige verliefdheid, iets waarnaar we allemaal opzoek zijn, niet waar?
